Διάβασα τις προάλλες μια προσέγγιση της τέχνης από τον Καζαντζάκη. Με γοήτευσε! Αναφερόταν στο έργο του ζωγράφου El Greco.
…Ανάλογα με τις εποχές , κάθε φορά ορισμένες ψυχές μάχονται να βρουν από τα φαινόμενα -που πια δεν χωρούν τις επιθυμίες μας – μια ουσία.
Η τέχνη αρχίζει πάλι να μη χωράει στα εξωτερικά φαινόμενα. Ζητά να βρει την ουσία , αφαιρεί από τα σώματα όση ύλη μπορεί, ζητάει μια γραμμή, ένα χρώμα, μια κίνηση που μπορεί να εκφράσει το ανέκφραστο – δηλαδή το μόνο άξιο να εκφραστεί.
Δεν θέλει να παραστήσει τι βλέπει το μάτι του κορμιού παρά τι μαντεύει από τον ορατό τούτο κόσμο το ανήσυχο μάτι της ψυχής.
Όλοι κρατούμε στην καρδιά μας σκλαβωμένο ένα μέλος του Διονύσου. Ο δημιουργός είναι εκείνος που μαζεύει στην καρδιά του όλο το σώμα του Διονύσου. Για αυτό ένα άρτιο έργο τέχνης μας λευτερώνει. Τι θα πει: μας λευτερώνει;
Συντρίβει την αποπνικτικήν ατομικότητα, τα μέλη του θεού που σπάραζαν μέσα μας μισερωμένα , τα σμίγει με όλα τα μέλη του τα κατασκορπισμένα σε όλους τους ανθρώπους και σε όλον τον κόσμο, και ευτύς αναπνέμε ολοκληρωμένοι, αναγνωρίζουμε τους αδερφούς, νικούμε το θάνατο – γιατί, κοιτάζοντας το έργο της τέχνης, νιώθουμε πως όλα, άνθρωποι και ζα, μελλούμενα και περασμένα, ζωή και θάνατος , είναι ένα.
Στις μεγάλες δημιουργικές στιγμές της ανθρωπότητας σκοπός της τέχνης δεν ήταν η ομορφιά. Η ομορφιά ήταν μονάχα το μέσο. Σκοπός της τέχνης ήταν η αποκάλυψη της ενότητας αυτής. Σκοπός της τέχνης ήταν η λύτρωση.
Ν. Καζαντζάκης
dimiourgies 